Użytkowy wymiar sztuki – czy to nie profanacja?

Sztuka użytkowa sprawia, że zwyczajne czynności możesz wykonywać w otoczeniu piękna. Sztuka to nie tylko rzeźby czy obrazy do salonu, ale także meble, tkaniny czy drobne przedmioty codziennego użytku, które będą dla Ciebie codziennym natchnieniem. Czym jest sztuka użytkowa? Czy wartość sztuki traci na znaczeniu przez powtarzalność produktu? Dziś postaramy się na te pytania odpowiedzieć!

 

Czym jest sztuka użytkowa?

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest sztuka użytkowa (inaczej sztuka stosowana). To dziedzina sztuki obejmująca projektowanie oraz wykonawstwo przedmiotów codziennego użytku. Choć często są to przedmioty wykonywane ręcznie przez artystę, mogą też być tworzone przemysłowo, na dużą skalę, na podstawie autorskiego projektu twórcy. 

 

Do sztuki użytkowej zalicza się meble, lampy czy ceramikę, które można postrzegać nie tylko jako część wystroju wnętrza, ale także jako sposób na upiększenie codziennego życia. Rodzimym przykładem dobrej jakości sztuki użytkowej są czasy PRL. Polski design był wtedy na światowym poziomie. Wystarczy zwrócić uwagę na meble, serwisy do kawy czy komody, które dziś przeżywają swój renesans i zdobią mieszkania wielu ludzi (i to nie tylko tych starszych).

 

Sztukę użytkową tworzą także moda, tkaniny, jak również druki, które mogą być wykorzystywane na przykład jako obrazy do salonu. Estetyczny plakat czy grafika stworzone jako obrazy na zamówienie to coraz częściej spotykane elementy wystroju nowoczesnych wnętrz. Choć wielu artystów tworzy unikalne, sygnowane dzieła, są też tacy, którzy chętnie powielają swoje prace (lub sprzedają do nich prawa, umożliwiając ich masową produkcję).

 

Użytkowy wymiar sztuki – czy sztuka użytkowa to dalej sztuka?

Zwykło się uważać, że narodziny sztuki użytkowej przypadają na czasy współczesne. Nic bardziej błędnego. Człowiek od zawsze lubił otaczać się pięknymi przedmiotami. Śmiało można stwierdzić, że sztuka użytkowa pojawiła się na świecie dokładnie wtedy, kiedy człowiek po raz pierwszy poczuł potrzebę ozdobienia sprzętów codziennego użytku, czyli już w epoce paleolitu.

 

Sztuka użytkowa budzi wciąż wiele kontrowersji, a w pewnych kręgach jej istnienie uznawane jest nawet za świadectwo końca sztuki. Dlaczego? Głównym zarzutem jest często masowość produkcji sztuki stosowanej oraz proces tworzenia danego obiektu artystycznego, w którym nie musi już uczestniczyć artysta (odpowiada on jedynie za projekt). Zdaniem niektórych, w ten sposób artysta przestaje być częścią własnego dzieła. 

 

Zjawisko kopiowania sztuki, które często przypisuje się nowoczesności, ma o wiele starszy rodowód. Już setki lat temu udowodniono, że taki zabieg wcale nie musi obniżać wartości dzieła. Artyści od dawna tworzyli kilka wersji danego obrazu. Jednym z najpopularniejszych przykładów jest „Madonna wśród skał” Leonarda da Vinci.

 

Niemal identyczne obrazy, zdobią dziś ściany dwóch muzeów: w Londynie i Paryżu. Innym przykładem jest grafika warsztatowa, w przypadku której każda odbitka zachowuje wartość oryginału. Multiplikowane obrazy to także jeden z charakterystycznych elementów sztuki innego, znanego artysty, jakim był Andy Warhol, twórca popularnego portretu Marilyn Monroe.

 

Sztuka stale się zmienia i zaskakuje odbiorców. To dlatego dziś możesz cieszyć się takimi dziełami, jak „Kobieta z parasolem” Claude’a Moneta czy „Gwiaździsta noc” Vincenta van Gogha, które w czasach swego powstania szokowały, co z perspektywy czasu może się wydawać niedorzeczne. Również Twoja ulubiona internetowa galeria sztuki może sprzedawać nowoczesne, oryginalne produkty, wykonywane zarówno przez młodych studentów ASP, jak i doświadczonych artystów z wieloletnim doświadczeniem. 

 

Użytkowy wymiar sztuki – jaki jest cel sztuki użytkowej?

Tymek Borowski, artysta należący do ruchu „nowych nadrealistów” oraz laureat Paszportów Polityki, w jednym z wywiadów w 2015 roku powiedział, że każda dobra sztuka jest użytkowa. Co miał przez to na myśli? To, że każdy obraz, jeśli ma pozytywny wpływ na oglądającego, staje się sztuką użytkową. 

 

Sztuka użytkowa, będąc dostępną dla wszystkich, jest przede wszystkim źródłem radości. Jej obecność w codziennym życiu uwrażliwia, inspiruje i buduje zainteresowanie historią sztuki i świata. Sztuka użytkowa daje namiastkę luksusu, dzięki której we własnym domu możesz poczuć się jak w galerii sztuki. Jeśli masz dzieci, inwestując w dobrej jakości piękne produkty, uczysz je, że estetyka ma znaczenie. Wrażliwość na sztukę, która w nich wykiełkuje, pomoże im poznawać świat i nauczy, że warto skupiać się także na drobnych elementach otaczającej nas rzeczywistości.

 

Użytkowy wymiar sztuki – podsumowanie

W XXI wieku sztuka stała się dostępna niemal wszystkim, m.in. ze względu na przystępniejszą cenę oraz możliwość szybkiego zakupu – w prywatnych sklepach artystów lub w galeriach sztuki online (np. sztukadlaludzi.pl). Wyjątkowość sztuki użytkowej polega na tym, że nawet ci, którzy na co dzień stronią od artystycznych uniesień, mogą znaleźć w niej coś, co sprawi im przyjemność. Może być to grafika w przedpokoju albo ulubiona filiżanka – jeśli cieszy, spełnia swoją funkcję i potwierdza, że sztuka użytkowa jest dla każdego.